Frekans dalgalanmalarının tahmini ve sistem yanıtlarının optimizasyonu için yapay zeka ve makine öğrenmesi algoritmaları kullanılmaktadır. Bu sayede yük tahmini, dengesizlik analizi ve kaynak planlaması daha isabetli şekilde yapılabilmektedir.
YAN HİZMETLER
⚡ Elektrik Üretim Santrallerinde Yan Hizmetler Faaliyetlerinin Önemi
🔄 Sadece Üretmek Yetmez... Sisteme Katkı Sağlamak Gerekir.
Modern elektrik şebekeleri sadece üretim kapasitesine değil, esneklik, güvenilirlik ve sürdürülebilir denge sağlayan yan hizmetlere de ihtiyaç duyar.
💡 Yan Hizmetler Nedir?
Yan hizmetler, elektrik üretim santrallerinin enerji üretimine ek olarak, şebeke işletmecisine sağladığı dengeleyici, destekleyici ve güvenlik artırıcı teknik hizmetlerdir. Bu hizmetler, iletim sisteminin kararlı, kaliteli ve sürekli çalışmasını sağlar.
🔧 Başlıca Yan Hizmet Türleri
| Hizmet Türü | Açıklama |
|---|---|
| Frekans Kontrolü | Üretim artış/azalışı ile şebeke frekansının sabit tutulması (50 Hz) |
| Gerilim Kontrolü (Reaktif Güç) | Voltaj seviyesinin kontrolü için reaktif güç desteği |
| Sekonder Frekans Kontrolü (AGC) | Otomatik üretim kontrolü ile sistem dengesine hızlı tepki |
| Yedekleme (Spinning / Non-Spinning Reserve) | Ani yük değişimlerinde devreye giren yedek üretim kapasitesi |
| Ada Çalışması / Kara Başlatma | Büyük kesintiler sonrası şebekeyi tekrar ayağa kaldırma kabiliyeti |
🏭 Elektrik Santralleri İçin Neden Önemlidir?
🔍 1. Şebeke Kararlılığına Katkı
- Üretim yapan santraller, sadece aktif güç değil dengeleyici destek de sunmalıdır.
- Bu hizmetler, enerji arz güvenliği için hayati önemdedir.
💸 2. Ek Gelir Potansiyeli
- Yan hizmet piyasaları üzerinden TEİAŞ tarafından satın alma yapılır.
- Özellikle AGC ve frekans kontrol hizmetleri için teşvik ve kapasite ödemeleri mevcuttur.
♻️ 3. Yenilenebilir Enerji ile Uyum
- GES/RES gibi değişken üretim yapan santrallerin artmasıyla, sistem dengeleme yükü artmıştır.
- Konvansiyonel santraller, bu dengesizliği telafi edecek teknik donanıma sahip olmalıdır.
🧰 4. Teknik Donanım ve Otomasyon Uyumluluğu
Yan hizmet sağlayan santrallerde:
- Hızlı tepki verebilen kontrol sistemleri
- SCADA/EMS entegrasyonu
- Güç faktörü izleme ve reaktif kompanzasyon sistemleri bulunmalıdır.
⚙️ Nasıl Hazırlanmalı?
| Hazırlık Adımı | Açıklama |
|---|---|
| Sistem kontrol yazılımlarının güncellenmesi | AGC ve frekans kontrolüne uygunluk |
| Otomatik üretim kontrol altyapısının kurulması | TEİAŞ ile senkron çalışma |
| Reaktif güç kontrol ünitelerinin devreye alınması | Gerilim düzenleme hizmeti için |
| Eğitimli işletme personeli | Ani sistem taleplerine doğru müdahale |
📈 Enerji Piyasası Kazanımları
TEİAŞ tarafından 2024 yılında yalnızca AGC hizmetleri için yapılan ödemeler 1,2 milyar TL'yi aştı.
- Yan hizmet sunan santraller hem sistem değeri kazanır hem gelir elde eder.
- Enerji piyasasında öncelikli çağrılan üretici olma şansı yakalanır.
- Yatırımcılar için operasyonel avantaj + finansal getiri sağlar.
🧠 Stratejik Öneri
Santralinizin yalnızca üretim odaklı değil, şebekeye katkı sağlayan bir dengeleme unsuru haline gelmesi uzun vadede rekabet avantajıdır.
✅ Yan hizmet sağlayıcı olabilmek için:
- Teknik yeterlilik analizi yapılmalı
- İlgili TEİAŞ test süreçleri tamamlanmalı
- Piyasa katılım stratejisi geliştirilmelidir
